Kurumsal Kaynak Planlama Yazılımı (ERP) güvenliği

İş hayatına ilk başladığım yıllarda ERP çok moda bir kelimeydi. Şirketler kurumsal kaynak planlama yazılımlarına yatırım yapıyor, fabrikalardaki süreçler bunlara aktarılıyor ve patronlar oturdukları yerden üretimi, satışları ve finansal durumu “anında” görüyorlardı. “Anında” diyorum çünkü bu şimdiki haliyle “anında” kavramından ziyade Müdürlerden birinin “kimse işlem yapmasın rapor çalıştıracağım” diye yaptığı bir uyarının ardından geçen 1-2 saatlik zaman dilimiydi.

Bugün geldiğimiz noktada “patron” durumu gerçekten anında görebiliyor. ERP yazılımlarının güvenliği ise, o yıllarda kimsenin umurunda olmayan bir konuyken, bugün güvenlik alanında çalışanların ciddi kafa yormasına neden olmaktadır.

ERP güvenliği neden zor?
Bütün yazılımlarda bulunan güvenlik zafiyetlerine ek olarak ERP yazılımlarının güvenlik açısından daha da zor bir konu haline gelmesine neden olan birkaç önemli nokta vardır;

1. ERP yazılımların karmaşık yapıları vardır
2. ERP yazılımları dış dünyadan yalıtılmıştır
3. Ağ katmanından uygulama katmanına kadar pek çok zafiyetten etkilenirler
4. Ya hiç ya da çok seyrek güncellenirler

KDBA 12 cilt tekmili birden 
Buna karşılık KDBA (Kulaktan Dolma Bilgiler Ansiklopedisi) kaynaklı bazı argümanlar ağ/sistem yöneticilerinin bir kısmının bu güvenlik sorunlarını görmezden gelmelerine neden olmaktadır.

1. Dış dünyayla bağlantısı olmadığı için ERP internet kaynaklı saldırılardan etkilenmez
2. ERP üreticisi firma güvenliği zaten sağlar
3. Kimse bize özel yazılmış bir modülde zafiyet aramakla uğraşmaz
4. Her kullanıcın yapabilecekleri zaten sınırlı

KDBA Cilt 1: Dış dünyayla bağlantısı yok
Kötü haberi hemen vereyim, aslında var. ERP yazılımınız doğrudan internete veya VPN ile başka bir ofise/fabrikaya bağlı olmayabilir, ama yazılımı kullandığınız ağ internete bağlı. 2015 yılında “o internete bağlı” değil demek, son derece özel bir kullanım şekliniz yoksa (örn: bütün sistem hiç bir yere bağlı olmayan tek bir bilgisayar üzerinde çalışmıyorsa) büyük ihtimalle ucundan/kıyısından internete bağlısınız. Bu durumda saldırganların ERP yazılımınıza giden bir yol bulması ve bunu kullanarak bu yazılımınızı hedef almaları pekala mümkün olacaktır.
Gelişen iş yapış biçimleri nedeniyle bazı durumlarda uygulamanın doğrudan internete açılması da gerekebilir. Bu durumda ERP yazılımı, internet uygulamalarına karşı gördüğümüz saldırıların tamamından etkilenecektir. İnternet üzerinden erişilebilir durumda olan bir ERP yazılımının kullanıcılarının sosyal mühendislik saldırılarının hedefi olacağını da burada belirtmekte fayda var.

KDBA Cilt 2: ERP Üreticisi firma güvenliği zaten sağlar
Kötü haber var, daha kötü haber var. Kötü haber; hayır ERP üreticisi güvenliği sağlamıyor. Daha kötü haber; çoğu lisans anlaşmasında ERP üreticisi firmanın böyle bir sorumluluğu da yok. Peki bu ERP yazılımı üreten firmanın bize istediğini satabileceği anlamına mı geliyor?
Tabii ki hayır. Yazılım üreticileri teknik aksaklıklar, yazılım ve mimari hataları düzeltmek ve bunlara karşı tedbir almak için çok sıkı çalışıyorlar zaten.
Ancak bunların dışında kalan aşağıdaki konular büyük ölçüde ERP yazılımını kullananların sorumluluğundadır:

• Kurulum sırasında yapılan mimari hatalar
• Fabrika ayarlarında bırakılan konfigürasyonlar / konfigürasyon hataları
• Kullanıcı hataları
• Yama ve güncellemelerin yapılması
• Eksik/yanlış politika ve süreçler

Kısaca ERP yazılımını üreten firma size güvenli bir yazılım teslim etse bile kurulum, konfigürasyon ve kullanım sırasında yapılabilecek hatalar güvenlik zafiyetlerine neden olabilir.

KDBA Cilt 3: Kimse bize özel yazılmış bir modülde zafiyet aramakla uğraşmaz
Öyle ya Windows işletim sisteminde bir zafiyet bulup şan, şöhret ve para kazanmak dururken kim bizim ABAP’ta haftalarca uğraşıp zar zor yazdığımız bu modülle uğraşsın? İşin gerçeği bir saldırganın kendi kullanımınız için geliştirdiğiniz bir modülde zafiyet bulması Windows gibi bir sistemde zafiyet bulmasından çok daha kolaydır. ERP yazılımlarının da kurumsal bütçeye yakın uygulamalar olmaları (dolayısıyla para çalmak isteyen bir saldırgan için cazip bir hedef) bu uğraşı haklı çıkartacaktır. Önceki iki varsayımın sonucu olarak çoğu ERP yazılımı ve modülü günümüz saldırganları tarafından kullanılan tekniklere karşı oldukça savunmasızdır. Windows, MAC OS, Linux, iOS gibi yaygın işletim sistemleri üzerinde binlerce kişi her gün zafiyetler ararken bu taramadan hiç geçmemiş, dolayısıyla hiç bir açığı tespit edilip kapatılmamış modülünüz büyük ihtimalle saldırgan karşısında fazla dayanamayacaktır.

KDBA Cilt 4: Her kullanıcın yapabilecekleri zaten sınırlı
Görevler ayrılığı ilkesi gereği her kullanıcının yetkilerini özel olarak ayarlamış olabilirsiniz. Bu zaten yapılması gereken birşey ve, ne yazık ki, tek başına bir güvenlik tedbiri sayılamaz. OWASP tarafından yayınlanan Kurumsal uygulama güvenlik zafiyetleri Top 10 listesi (OWASP Enterprise Application Security Project) tarafından ortaya konulan en yaygın olarak görülen güvenlik zafiyetleri listesinde kullanıcı hakları yönetiminden kaynaklı zafiyetler ancak üçüncü sırada yer almaktadır. Yama ve güncellemelerin yapılmaması ve fabrika çıkışı (default) parola kullanımı çok daha büyük sorunlardır.

ERP güvenliğinin zorlukları
Başta söylediğim gibi ERP yazılımları karmaşık yapılar üzerine kuruludur ve karmaşık olan herşeyin güvenliğinin sağlanması zordur. ERP güvenliği için yapılabilecek 5 basit şey sıralamak gerekirse aşağıdaki liste bize bir ölçüde yol gösterecektir.

1. Güvenli bir ERP yazılımı bulmak: Çoğu üreticinin yazılımları nispeten güvenlidir. Size özel gelişitirilen veya sizden başka çok az kullanıcısı olan yazılımlarının güvenliği konusunda endişeleriniz varsa yazılımı almadan önce tarafsız bir şirketten yazılım güvenliğine ve performansına ilişkin testlerin yapılmasını ve bulunan zafiyetlerin giderilmesini talep edebilirsiniz.

2. Güvenli bir kurulum yapmak
Yazılımın kurulacak ağ mimarisinin güvenli olması, yazılımın çalışacağı sunucuların işletim sistemlerinin güvenliği, fabrika çıkışı kullanıcı adları ve parolaların değiştirilmesi, üretici tarafından sunulan ek güvenlik seçenekleri/modülleri varsa bunların devreye alınması gibi konular titizlikle ele alınmalıdır.

3. Yazılımı yönetenlerin eğitimini sağlamak
ERP yazılımı üzerinde hangi değişikliklerin nasıl yapılacağının belirlenmesi, hangi kullanıcıların hangi yetkilerle bu yazılıma erişebileceği, uzaktan erişim şartlarının ne olduğu, kullanıcı davranışlarının ve veri tabanı hareketlerinin nasıl izleneceği gibi konular ele alınmalıdır.

4. Kullanıcı farkındalığının artırılması
Kullanıcıların oltalama saldırıları gibi sosyal mühendislik saldırılarına karşı bilinçlendirilmesi bu saldırılara karşı alınabilecek en etkili tedbirdir. Kullanıcı eğitimlerine güvenlik konusu mutlaka dahil edilmelidir.

5. Süreçlerin sürekli denetlenmesi
ERP yazılımının, kullanıcılarının ve veritabanının sürekli izlenmesi ve saldırgan veya alışılmışın dışında gözlemlenen hareketlerin hızlıca tespit edilip gerekli müdahalelerin yapılması hayati önem taşımaktadır.

İnternete bağlı olmayan sistemleri hacklemek

Son zamanlarda “side channel” olarak adlandırılan “yan kanal” saldırıları üzerinde yapılan çalışmalar ve elde edilen başarılı sonuçlar bu saldırı vektörünün önümüzdeki yıllarda daha fazla kullanılabileceğinin göstergesidir. Bir sistemle Ethernet bağlantısı gibi “normal” tabir edebileceğimiz bir iletişim kanalı dışında elektromanyetik sinyaller veya işlemci tarafından tüketilen elektrik miktarından yola çıkılarak yapılan işlemi anlamak veya hedef sisteme komut göndermek mümkün olmaktadır.

İngilizcesi “air-gap” olarak bilinen ve özünde korumaya çalıştığımız ağ veya sistem ile internet arasında bir “hava boşluğu” oluşturmak üzerine kurulu olan yaklaşımın son zamanlarda çeşitli şekillerde atlatılabildiği ortaya çıkmaktadır. 2014 yılının yaz aylarında İsrail’de Ben-Gurion Üniversitesi Profesörlerinden Yuval Elovici bu konuda yeni bir yöntem ortaya koymuştu.

Hava boşluğu yaklaşımı günümüzde aşağıdaki gibi önemli ağ ve sistemleri korumak için kullanılmaktadır:
– Askeri/Hükümet sistemlerin güvenliği
– Finansal/Bankacılık sistemlerin güvenliği
– SCADA sistemleri gibi altyapı kontrolü için kullanılan sistemlerin güvenliği
– Nükleer tesis bilgisayar sistemleri
– Uçuş ve uçuş kontrol sistemleri
– Bilgisayar destekli tıbbi cihazların güvenliği

Belli bir hedefe özel geliştirilmiş ve APT (Advanced Persistent Threat) saldırıları dahilinde kullanılan zararlı yazılımların “megastar’ı” olan Stuxnet‘in hava boşluğunu USB bellek gibi taşınabilir depolama aygıtları sayesinde aşmaktadır. Geçtiğimiz yaz ortaya konulan araştırma sonuçları ise hava boşluğu ile sağlanan güvenliğin sistemlerin yaydığı elektromanyetik dalgalar kullanılarak atlatılabildiğini göstermiştir.

NSA’in COMSEC (Communication Security – iletişim güvenliği) altında ve “TEMPEST” kod adıyla bilinen bir program kapsamında sistemlerin yaydığı elektro-manyetik sinyallerin yakalanarak işlenmesi ve düşmanın da kendi elektro-manyetik sinyallerini yakalamasını engellemek üzerine çalıştığını zaten biliyorduk.

Geçtiğimiz senenin sonlarında Almanya’da bir araştırma biriminin iki adet Lenovo T400 laptop arasında, sadece fabrika çıkışı mikrofon ve hoparlörleri kullanarak veri alışverişi yapabilmiş olması IP dışında yöntemlerin veri sızdırılması için kullanılmasını gündeme getirmişti. Bağlantı hızı saniyede 20 bit ve uzaklık 19 metre idi ama pek çok kişinin aklında soru işaretleri oluşturmaya yetecek kadar önemli bir gelişmeydi. Bu gelişme üzerine TEMPEST’in önemi bir kez daha anlaşılmıştı.

TEMPEST standartlarının gizli olarak sınıflandırılmış olması sebebiyle bu konuda çok detaylı bilgiye sahip değiliz, ancak NATO’nun kendi TEMPEST standartları 3 temel koruma düzeyi belirlemektedir. Bunlar; NATO SDIP-27 seviye A, B ve C (NATO SDIP-27 Level A, B and C) olarak bilinmektedir. C seviyesi düşmanın korunması gereken sisteme 100 metreden fazla yaklaşamadığı senaryolara göre hazırlanmıştır ve A ve B seviyelerine göre biraz daha rahattır. B seviyesi ise düşman ile en az 20 metre mesafe olan durumlara göre düzenlenmiştir. NATO SDIP-27 seviye A ise düşmanın korunması gereken sistemlere 1 metre kadar yaklaşabileceği durumlara göre hazırlanmıştır.

Geçtiğimiz yaz ise Profesör Elovici hava boşluğu ile korunan sistemler için cep telefonlarının bir tehdit oluşturduğunu ortaya koydu. Oltalama (phishing) saldırısı ile akıllı telefona bulaştırılan bir zararlı yazılım bulaştığı telefonun bulunduğu ortamlarda havadaki elektro-manyetik sinyalleri taramaya başlıyor.

Zararlı yazılım havada tespit ettiği sinyallere müdahale ederek hedef sisteme bir zararlı yazılım yüklenmesini sağlıyor. Yüklediği zararlı yazılım ile telefon arasında radyo sinyalleri kullanan bir ağ oluşturan zararlı hedef sistemden elde ettiği bilgileri cep telefonunun bağlantılarını kullanarak dışarıya aktarmakta ve aynı şekilde talimatları telefon üzerinden almaktadır. Bu saldırının demosu aşağıdaki videoda görülebilir.

Profesör Elovici bu saldırılara karşı şu anda tek etkin yöntemin telefonları kapatmak olduğunu belirtiyor ancak günümüzde bunun ne kadar uygulanabilir bir çözüm olduğu tartışılır.

Bu ay ise, yine Ben-Gurion Üniversitesi’nde Profesör Yuval Elovici yönetiminde araştırmacı Mordechai Guri tarafından yapılan bir araştırmanın sonucu yayınlandı. Araştırma sonuçlarına göre hava boşluğu ile ayrılmış sistemlerden “BitWhisper” oalrak adlandırılan yöntem ile bilgi sızdırılabilmiştir.

Saldırı ele geçirilmiş ve hava boşluğu ile ayrılmış iki sistem arasında bilgisayarların içinde bulunan ısı sensörleri kullanılarak gerçekleştirilmektedir.

Aşağıdaki videoda birbirine kablolu veya kablosuz hiçbir bağlantısı olmayan iki sistem görülmektedir. Ekranın sağ tarafında görünen bilgisayar füze komuta sistemi olarak düşünülmüş ve USB portu üzerinden bu ufak çaplı simülasyona imkan verecek bir düzenek kullanılmıştır. Sol taraftaki sistem ise farklı bir ağa bağlı ve ele geçirilmiş bilgisayardır.
Saldırgan önce oyuncak füze rampasının döndürülmesi için bir komut, ardından da fırlatma komutunun gönderiyor.
Ekranın sol alt köşesinde ise bu işlemin sistem ısısı üzerindeki etkileri izlenebiliyor.

Ülkemizde de Aselsan tarafından üretilen SAHAB (2180 Sanal Hava Boşluğu Sistemi) veya tek yönlü veri iletişimine imkan veren data diyotları benzeri hava boşluğu ile korunan sistemlerin güvenliğinin sağlanması için kullanılan çeşitli yöntemler aklınıza gelebilir. Hava boşluklarını atlatmak için kullanılan yöntemlerin “yan kanal” (side channel) olarak adlandırılabilecek ve sistemlerin asıl iletişim yollarının dışında faaliyet göstermesi bu tür güvenlik sistemlerinin etkisiz kalmasına neden olmaktadır. Saldırı kodlarının iletilmesi için bilgisayarın ethernet kablosu yerine işlemcinin yaydığı ve kullandığı elektromanyetik sinyallerden faydalanılması bu tür yöntemlere verilebilecek güzel bir örnektir.

Bu gelişmelere rağmen hava boşluğu ile korunan sistemlerin güvenliğinin yok olduğunu söylemek mümkün değildir. Elektromanyetik veya ısı sinyallerinin net olmaması, ortamda benzer özelliklerde pek çok sinyal kaynağının bulunması (BitWhisper örneğinde güç kaynağı gibi diğer ısı kaynaklarını düşünebiliriz) saldırganların sinyalleri yakalamalarını ve kullanabilecekleri sinyalleri parazitlerden ayırdetmeleri oldukça sordur. Buna ek olarak elektromanyetik veya ısı sinyallerinin zayıf olmaları da işi biraz daha zorlaştırmaktadır. Georgia Institute of Technology araştırma görevlisi olarak çalışan Alenka Zajic daha önce bu sorunların saldırganlar tarafından nasıl aşılabileceğini kanıtlamak adına SAVAT adlı bir teknoloji geliştirmişti. Signal AVailable to ATtacker (saldırgan tarafından yakalanabilen sinyal) kelimelerinden türetilmiş bu isim belli bir komut veya programın işlemci tarafından uygulanırken oluşan elektromanyetik sinyallerin daha hassas biçimde yakalanmasına ve işlenmesine imkan vermektedir. Ben-Gurion üniversitesinin çalışmaları ise bu tür saldırıların üniversitelerin laboratuvarlarının dışında da görülebileceğini açıkça ortaya koymaktadır.

İlk bakışta bu saldırıların bazı askeri ağlar dışında kimi ilgilendirdiğini göremeyebiliriz ama bir sisteme Ethernet gibi normal kabul edilebilecek iletişim yolları dışında saldırabilmenin aşağıdaki senaryolarda sayısız faydası olacaktır;

Ortak veri merkezleri:
Saldırganın hedefin bulunduğu veri merkezine bilgisayar konumlandırabileceği veya aynı veri merkezinde bulunan ve hedefle doğrudan bağlantısı olmayan bir sistemi ele geçirebilmesi durumunda.

Sanallaştırma:
Bulut bilişim altyapıları gibi saldırganın hedefle aynı sanallaştırma platformundan makine kiralayabileceği durumlar. Bu tür altyapılar kullanıldığında sanal güvenlik duvarı gibi çözümlerin kullanılmasında fayda vardır. “Side channel” çalışmaları sanallaştırma platformları için de yürütülmekte ve hypervisor ile sanal makine arasında bilgi alışverişinin sanal ağ dışında sağlanabildiğini gösteren sonuçlar vardır. Sanallaştırma platformlarına karşı yapılan yan kanal saldırıları arasında en etkin olarak görüleni fiziksel makinenin işlemcisinin saldırgan tarafından izlenerek hedef sistemin işlemci kullanımının kaydedilmesidir.

Yukarıda sözü edilen saldırılar dışında bugün bilinen yan kanal saldırılarını aşağıdaki başlıklara ayrılabilir;
– Zamanlama saldırıları: Apache sunucu üzerinde mod_SSL ile belirli talepleri işlemek için gerekli süre ölçülerek 1024 bitlik şifreleme anahtarı tespit edilebildi.
– Akustik kryptanaliz: 10 dakikalık klavye sesi ile yazılan metnin %96’sı ve 10 haneli parolaların %69’u tespit edilebilmiştir.
– Güç tüketimi analizi: İşlemci tarafından harcanan güç ölçülerek “if” gibi şartlı işlemlerin sonucunun tespit edilmesi mümkün olmuştur.

Bu tür saldırılara karşı alınabilecek bazı tedbirler vardır. Ancak hem saldırıların henüz çok yaygın olarak görülmüyor olması hem de tedbirlerin bazılarının ciddi yeniden yapılandırma çalışmaları gerektirebileceğini düşünerek askeri, kamu kurumu ve savunma sanayi gibi stratejik sektörler dışında kalanların bu saldırılar konusunda henüz paniklemelerine gerek olmadığını söyleyebiliriz. Stratejik olarak sayabileceğimiz kurumların ise bu tür saldırılara ne kadar duyarlı olduklarını ortaya çıkartmalarında fayda vardır.

Yan kanal saldırılarına karşı alınabilecek bazı tedbirler şunlardır:
– Elektromanyetik sinyallerin yayınlanmasını engelleyecek tedbirlerin alınması
– Kullanılan altyapının kimlerle ve nasıl paylaşıldığının denetlenmesi ve gerekli hallerde sistemlerin yerlerinin değiştirilmesi
– Kurum içerisinde cep telefonu kullanımının sınırlandırılması ve hava boşluğu ile korunan sistemlerin duvarlara, pencerelere ve internete bağlı diğer sistemlere olan uzaklığının denetlenmesi.
– Farklı sinyal kaynaklarını eklenerek parazit oluşturulması.
Araştırmalar bu tür bir parazit sinyal kaynağının bulunduğu ortamlarda başarılı bir saldırı için saldırganın en az iki kat fazla sayıda sinyal numunesine ihtiyaç duyduğunu göstermektedir.

Bu tedbirler dışında, biraz daha teknik olmakla beraber aşağıdaki önemlerin düşünülmesinde fayda vardır;
– Rastgele anlarda ve kritik bir işlem yapılmıyorken işlemcinin çalıştırılması (örn: rastgele şifre çözme ve şifreleme işlemlerinin yapılması)
– Kararların IF yerine AND veya OR gibi operatörlerin veren uygulamaların kullanılması
– Rastgele bekleme (DELAY) eklemek

Yukarıdaki liste, yan kanal saldırılarına karşı savunma mantığının nasıl kurulması gerektiğine dair bir fikir vermesi için derlenmiştir ve tam ve eksiksiz bir liste olarak düşünülmemelidir.

Mevcut bilgi güvenliği yönetimi anlayışımızın dışında yaklaşımlar sergilememizi gerektiren bu saldırı vektörü konusunda yeni çalışmalar konusunda meraklanmamak elde değil.  

Tıbbi Cihazların Hacklenmesi

Billy Rios adlı bir Bilgi Güvenliği Uzmanı geçtiğimiz yaz ölümcül bir durumla karşı karşıya kalmasına neden olan bir durumda hastanenin acil servisine girdiğinde kendi durumunun kritikliğine çok az odaklanabilmişti. Bunun nedeni ise, acil serviste gördüğü otomatik ilaç pompalarını daha önce yürüttüğü bir güvenlik araştırmasından hatırlamasıydı. Bilgi Güvenliği Uzmanının beyin omurilik sıvısın burnundan akıyor olmasından çok, onu bağlayacakları ilaç pompasının “hacklenmesi” konusunun endişelendirmesinin somut bir nedeni vardı.

Rios’un tespit ettiği zafiyet her hangi birinin internet üzerinden pompanın ilaçlar için belirlediği üst ve alt doz miktarlarını değiştirmesine imkan veriyordu. Bu güvenlik açığından faydalanan bir hacker pompaların ölümcül sınırların üstünde ilaç verip hastaların ölümüne neden olmalarını sağlayabilirdi.

Bu konuda araştırma yapan başka bilgi güvenliği uzmanları daha önce internet üzerinden erişilebilir ve yönetilebilir halde insülin pompaları, defribilatör ve çeşitli tıbbi cihaz tespit etmişlerdi. 2011 yılında Jerome Radcliffe adlı bir araştırmacı birkaç dolarlık basit bir düzenek kurarak otomatik insülin pompalarının dozlarının uzaktan değiştirilebileceğini göstermiş ve ondan beri her sene kalp pilinden, radyoloji cihazlarına kadar pek çok tıbbi cihaz için yeni “hacklenme” yöntemleri ortaya çıkmaktadır.

  Üzgünüz, böbreğinizi “hacklemişler” (temsili) 

İlaçları hastalara otomatik olarak veren bu pompaların üreticilerinin dokümanları cihazların yazılımlarında “insan hatasından kaynaklanan nedenlerle yanlış doz kullanımı” durumlarına karşı ek tedbirlerin bulunduğu açıkça belirtmektedir. Rios tarafında tespit edilen güvenlik zafiyeti ise, cihazın hastane yönetim sistemi ile kurduğu iletişime müdahale ederek, sistemden alması gereken güncelleme yerine saldırgan tarafından gönderilen sahte güncellemenin cihaza yüklenmesine imkan veriyor. Bu sayede hacker pompanın kendi üzerinde bulunan ve bu tür müdahalelere karşı bir miktar koruması bulunan yazılıma saldırmak yerine bu pompaları merkezi olarak yöneten yazılıma müdahale ederek amacına ulaşabilir.

Billy Rios, markasını burada vermeyeceğim ancak dünya genelinde 55,000’den fazla hastanede kullanılan bu ilaç pompalarını yöneten yazılımda 4 farklı güvenlik zafiyeti tespit etmiştir.

Tespit ettiği bu yazılım kaynaklı güvenlik zafiyetlerine ek olarak sistemlerin güncellemeleri için kullanılan işlemlerde de önemli bir zafiyet bulunmaktadır. Akıllı telefonlarımızın güncelleme indirirken güncellemenin kaynağını ve indirilen güncelleme dosyasının bütünlüğünü kontrol etmesini sağlayan bazı tedbirler vardır ve bu nedenle her hangi birinin size “uygulama güncellemesiymiş gibi” zararlı yazılım gönderme imkanı yoktur. Rios, yaptığı çalışmalarda, yazılımda tespit ettiği güvenlik zafiyetlerine ek olarak bu tür bir kontrolün de yapılmadığını görmüş. Bu zafiyet her hangi birinin “güncelleme” dosyası gibi görünen bir zararlı yazılımı pompaya yükleyerek pompanın yönetimini ele geçirmesine imkan verebilir.

Her geçen gün, kardiyolojiden onkolojiye kadar geniş bir yelpazede kullanılan başka cihazların da hastane yönetim sistemleri ile bağlantılı halde (güncelleme, doz, tedavi veya hasta bilgisi gibi verileri gönderip aldığı) çalışmaya başlaması tıbbi cihazların güvenliği konusunu gündemimize taşımaktadır. Nesnelerin interneti konusunun somutlaşmaya başladığı bu günlerde, özellikle acil servis gibi noktalarda cihazların gerçek zamanlı veri akışına imkan verecek biçimde birbirine veya bir sisteme bağlı olması hayat kurtarabilecek bir gelişmedir.

Geçtiğimiz senenin Ekim ayında A.B.D. İç Güvenlik Bakanlığı (U.S. Department of Homeland Security) 20’den fazla tıbbi cihazın hackerlar tarafından ele geçirilebileceği düşüncesiyle geniş çaplı bir araştırma başlatmıştı. Reuters haber ajansına kimliğini gizleyerek açıklamalarda bulunan bir bakanlık yetkilisi, araştırmaların siber saldırı şüphesi üzerine başlatıldığını söylemişti. Söz konusu tıbbi cihazların “hacklenmesi” olduğunda 2007 yılında, o dönemin A.B.D. Başkan Yardımcısı olan Dick Chenney’in kullandığı kalp pilinin kablosuz iletişim özelliğini devreden çıkarttığını hatırlamadan edemeyiz. Bu konu çok geniş yankılar bulmuş ve bazı dizilerin senaryolarına bile eklenmişti.

Tıbbi cihazların “hacklenmesi” konusunda tek felaket senaryosu birilerinin uzaktan öldürülmesi ile sınırlı değildir. Bu cihazların hasta kayıtlarını ve verileri gönderdiği ve depoladığı sunucuların da bu cihazlarla olan iletişiminin güvenlik seviyesinin yetersiz olduğunu gösteren araştırmalar vardır. Bu seviyedeki güvenlik zafiyetlerinin istismar edilmesi hasta kayıtlarının silinmesine veya değiştirilip yanlış teşhis ve tedavilere neden olunmasına imkan verebilir.

Tıbbi cihazlarının güvenliği konusunda karşılaşılan en büyük sorunlardan birisi de bu cihazların yönetildiği ara yüzlerin internet üzerinden erişilemez olduğu ve sadece hastane içerisindeki bir bilgisayardan çalıştığı varsayıldığı için asgari güvenlik tedbirlerinin de bir bölümünün alınmamasıdır. Örneğin, hemşire bilgisayarından yönetilen veya takip edilen bir cihazın kontrol paneline ulaşmak için ya hiç parola istenmemesi veya “1234” gibi çok basit parolaların kullanılması, tıbbi cihazların güvenliğini olumsuz yönde etkilemektedir. Yaptığım güvenlik testlerinden birinde 100’e yakın hemşirenin kullandığı bir yazılımda “test” adlı tek bir kullanıcı gördüğümde inanamamıştım, sonradan bu kullanıcının hastane henüz yazılımı almadan denerken açıldığı ortaya çıkmıştı. Hastane yazılımı satınaldıktan sonra da kimse yeni kullanıcılar eklemekle uğraşmamış, mevcut kullanıcı bilgilerini paylaşıp kullanmaya devam etmişlerdi.

İnternete doğrudan bağlı olmasa bile başka cihaz veya sistemlerle kablolu veya kablosuz olarak her hangi bir şekilde iletişim kuran bütün cihazların “hacklenebilir” olduğunu hatırlayıp gerekli güvenlik tedbirlerinin alınmasında her zaman fayda vardır.

Webcam Adlı Kısa Filmde Bir Siber Suçlu Kurbanını Ele Geçiriyor…

“Webcam” adlı kısa film; bir siber suçlunun kurbanını ele geçirdiği laptopun kamerası üzerinden izlemesiyle başlıyor ve çok da “sürpriz” sayılamayacak bir sonla bitiyor.

Bilgi güvenliği konusunda yaptığım uyarılar, ne yazık ki, bazen “bilgisayarımda zaten önemli bir bilgi yok”, “benim ders notlarımı kim ne yapsın?” veya “Skype konuşmalarımı dinleyecekler de ne olacak?” gibi tepkilerle karşılanıyor. İş için kullandığımız bilgisayarları neden güvende tutmamız gerektiği konusunda sanıyorum kimsenin bir şüphesi yoktur, ancak kişisel bilgisayarlarımızın güvenliğini doğrudan birinin etkileyebileceğini unuttuğumuz için bu sistemlerin güvenliğinin ne kadar önemli olduğunu gözden kaçırmak mümkün olabilir.

Her şeyden önce evde kullandığımız bilgisayarlar, laptoplar ve tabletlerin güvenliği siber suçlulara evimize ve hayatımıza bir pencere açabileceği için önemlidir. Eve kaçta geliyoruz? İşe kaçta gidiyoruz? hangi sitelerde geziyoruz? Sosyal paylaşım sitelerindeki kullanıcı bilgilerimiz ve parolalarımız neler? Özel yazışmalarımızın içeriği nedir? Evde yalnız mı yaşıyoruz? Çocuğumuz hangi  konuda ödev yapıyor? Tatile nereye gittik? Kimlerle fotoğraf çektirdik? Kredi kartı numaramız nedir? Gibi bilgisayar üzerinde tuttuğumuz bütün kişisel verilerimiz, bilgisayarımıza sızan bir siber saldırgan tarafından ele geçirilebilir. Bunlardan çok daha tehlikeli olan bir şey ise kamera ve mikrofon üzerinden siber suçluların sizi ve evinizi, bilgisayarınız açık olduğu sürece aralıksız izleyebilecek bir yapı kurmalarının mümkün olmasıdır.

Evde kullandığımız bilgisayarları güvende tutmak ve bu sayede kendimizin ve sevdiklerimizin güvenliğini ve mahremiyetini korumak için aşağıdaki ipuçlarını dikkate almakta fayda var.

1.Antivirüs kullanınBundan kaçışımız ne yazık ki yok. Apple Macbooklarınızda, Windows bilgisayarlarınızda veya Android tablet ve telefonlarınızda mutlaka antivirüs yüklü olmalıdır. Rakamlar korkunç, günde 70 ila 80 BİN (yetmiş bin, rakam ile 70,000) yeni zararlı yazılım sürümünün görüldüğüne dair raporlar var. Bu kadar yeni zararlı yazılım 7/24 aralıksız olarak bulaşacak yeni sistemler arıyor ve, buluyorlar da. Yukarıda saydığım işletim sistemlerinin tamamı için ücretli ve ücretsiz antivirüs yazılımları mevcuttur, bunlardan size en uygun olanını indirip kurmanızı öneririm.

2.Kullanmadığınız/bilmediğiniz yazılımları ve uygulamaları kaldırınBilgisayarınızda veya tabletinizde tam olarak ne işe yaradığını bilmediğiniz veya kullanmadığınız uygulamalar varsa bunlardan kurtulabilirsiniz. Bu sayede bu uygulamalara bulaşacak bir zararlı yazılım veya bu yazımlardaki güvenlik zafiyetlerini istismar ederek sisteme sızacak bir siber suçlu riskini ortadan kaldırmış olursunuz.

3.İşletim sisteminizi güncelleyinMac OS, Windows, iOS veya Android, ne olduğunun bir önemi yok, işletim sistemlerinin üreticileri düzenli olarak güncellemeler çıkartır. Güncellemelerin bir bölümü işlevsellik veya mevcut sorunları ortadan kaldırmaya yöneliktir ancak önemli bir kısmı tespit edilmiş güvenlik zafiyetlerinin kapatılmasını amaçlamaktadır. Siber suçluların bu güncellemeleri yakından takip ettiklerini biliyoruz. Her güncelleme ile birlikte üreticilerin yayınladığı “X bileşeninde bulunan y zafiyeti kapatılmıştır” türü notlar suçluların dünyasında neredeyse altın değerindedir, bu bilgiler doğrultusunda bir önceki sürümde (veya güncelleme öncesi durumda) var olan güvenlik zafiyetlerine yönelik istismar teknikleri geliştirirler Her hangi bir güncellemeyi çıkar çıkmaz uygulamak işletim sisteminizi güvende tutmanızı sağlar.

4. Ziyaret ettiğiniz sitelere dikkat edinSadece oyun ve pornografik içerikli sitelerin değil, “normal” görünen sitelerin de zararlı yazılım dağıtmak için kullanıldığını pek çok olayda gördük. Siber suçluların popüler sitelere reklam verip, daha sonra reklam içeriğini değiştirip buralarda da zararlı yazılım dağıttığı olaylarda da artış gözlemlenmektedir. Bu nedenle ziyaret ettiğiniz sitenin ne olduğuna dikkat etmekte fayda var. Örneğin Facebook gibi görünen bir site pekala siber suçlular tarafından hazırlanmış bir tuzak olabilir. Adres çubuğuna ve bulunduğunuz siteye nasıl geldiğinizi düşünün. Bankanızdan gelen bir e-postadaki bağlantıya mı tıkladığınız? Tanımadığınız birinin Facebook’tan gönderdiği mesajdaki bağlantıyı tıkladınız ve Facebook sizden tekrar giriş yapmanızı mı istedi? Bu iki örnek üzerinde sayısız senaryo türetilebilir

5.Tahmin etmesi zor parolalar kullanınİnternet bankacılığından sosyal paylaşım sitelerine kadar pek çok yerde parola hem kişisel bilgilerinizi hem de kimliğinizi korur, bu nedenle tahmin edilmesi zor olması çok önemlidir. Küçük/büyük harf, sayı ve özel karakterlerden oluşan ve sözlükte bulunmayan bir dizilim olması çok önemlidir. Her site için farklı bir parola kullanmak ve parolalarınızı sık sık değiştirmek parolanızın güvenlik seviyesini artıracak ek tedbirlerdir

6.Tarayıcınızı güncel tutunSiber suçluların ve zararlı yazılımların sistemlerinizle ilk temas kurduğu yer çoğu zaman tarayıcınızdır (Chrome, Firefox, Explorer, Safari, Opera, vb.). Tarayıcınızda bulunan güvenlik zafiyetlerini istismar etmek için e-posta mesajlarından internet sayfalarına kadar geniş bir yelpazede saldırı vektörleri kullanılmaktadır. İşletim sistemlerinde olduğu gibi tarayıcınızın güncel olması sizi yaygın olarak bilinen pek çok güvenlik zafiyetinin istismar edilmesinden korur.

7.Farklı “işlere” farklı tarayıcılar kullanınTarayıcınızın ele geçirilmiş olması ihtimaline veya durumuna karşılık bankacılık ve online alışveriş gibi hassas bilgileri paylaştığınız işlemleri bir tarayıcıda, günlük internet kullanımınızı başka bir tarayıcı kullanarak yapmanızda fayda olabilir. Her iki tarayıcı da güncel tutarak kendinize ek bir güvenlik katmanı oluşturabilirsiniz.

8.Ortak kablosuz ağlara güvenmeyinEvde kullandığınız bir laptop veya tablet ile halka açık bir kablosuz ağı (Wi-Fi) kullanırken dikkatli olun. Mümkün olduğunca şifresiz bağlanılan kablosuz ağları kullanmayın ve, şifreli bile olsa, ortak bir kablosuz ağ üzerinden bankacılık işlemleri veya e-postalarınızı kontrol etmek gibi hassas işlemleri yapmamanızda fayda var.

9.Korsan yazılımlardan uzak durunİşletim sistemi, tasarım programı veya ofis yazılımı olabilir, korsan yazılım kullanıyorsanız siber suçluları ve zararlı yazılımları bilerek ve isteyerek sisteminize davet ediyorsunuz. Çoğu korsan yazılım yüklendikleri bilgisayarı veya tableti ele geçirmeyi amaçlayan siber suçlular tarafından hazırlanmakta ve yayılmaktadır. Korsan yazılımlar veya korsan olarak indirdiğiniz bir dizi bölümü veya film ile bilgisayarınıza erişmek için bir “arka kapı” açan siber suçlular bu kapıyı kullanarak hem kişisel olarak sizi hedef alırlar (bilgi ve mahremiyet kaybı) hem de sizin bilgisayarınızı ve internet bağlantınızı kullanarak başka sistemlere saldırırlar. Yeterince tehdit varken korsan yazılım ile “bile bile lades” yapmaya gerek olmadığını düşündüğümden, korsan yazılımdan uzak durulmasını şiddetle tavsiye ederim.

10.E-posta eklerine dikkat edinZararlı yazılımların e-postalarda ek veya bağlantı olarak gönderilmesi çok yaygın olarak görülen bir durumdur. Bu saldırılar özel olarak sizi (veya çalıştığınız yeri) hedef alabileceği gibi geniş çaplı “kampanyalar” kapsamında rastgele türetilen e-posta adreslerine gönderilmektedir. E-postanın kimden geldiğine (gerçek adres görünen isimden farklı olabilir), size mi gönderildiğine (BCC gibi gizli kopya olarak mı eklenmişsiniz?), ekinde nasıl bir dosya olduğuna (genel olarak .txt uzantılı dosyalar dışındaki bütün dosya türleri zararlı yazılım bulaştırmak için kullanılabilmektedir) gibi teknik ayrıntılara baktıktan sonra durup gelen e-postanın “mantığını” değerlendirmekte fayda var. Tanımadığınız biri size “define haritası” veya “fotoğraflarını” mı göndermiş? Beklediğiniz bir e-posta mı? Telefon hizmeti aldığınız firma size faturaları e-posta yoluyla mı gönderiyor? İnternet hizmeti aldığınız firmanın e-faturaları normalde .zip uzantılı mı geliyor? Bu bağlantıya tıklamam için merakımı uyandırmaya mı çalışıyorlar? Bu bağlantıya hemen tıklamazsam “önemli bir fırsatı” mı kaçıracağımı söylüyorlar? Benzeri soruları kendinize sormakta fayda var.

Laptopumu kaybettim hükümsüzdür

“Laptopumu açabildiğim her yer ofisim” söyleminin devamı olarak bazı kafelerin birçok ofisten fazla iş ürettiğine inanıyorum. 

Ankara’yı bilenler için bu “ofis kafelere” verilebilecek en iyi örnek şüphesiz Kafes Fırın’dır. Üniversite yıllarımda limonatası için gittiğim ve benziliğin içinde bir ufak bir kafe olan, şimdilerde ise iki görüşme arasında çalışmak için gittiğim Kafes Fırın kendini geliştirip her anlamda Ankara’nın gurur duyması gereken markalardan biri haline geldi. Ankara’ya iş için geldiyseniz ve vaktiniz olursa Eskişehir yolundaki Kafes Fırın’a mutlaka uğrayın. Ankara’daysanız ve şimdiye kadar gitmediyseniz de bu eksiğinizi hızlıca tamamlamanızı öneririm.

Hayır, burası kafe-yiyecek-içecek blogu olmadı. Mobil ofis konseptine girmişken keyifli bir ortamı ve lezzetli tatları paylaşmak istedim sadece.

Laptoplar ve tabletler sayesinde işimizi gittiğimiz her yere götürme imkanımızın olması bizlere çalışma alanı konusunda esneklik sağlarken beraberinde de bazı riskleri hayatımıza soktu. Bunların başında laptopumuzu kaybetmek veya çaldırmak geliyor. Belki ikinci planda laptopların, sıvı dökülmesi veya düşmesi sonucu fiziksel olarak hasar görmelerini sayabiliriz. Laptoplardan bahsederken aslında işimizi yapabilmemizi sağlayan bütün taşınabilir cihazlardan söz ediyorum, tabletlerimizi ve kurumsal e-posta alıp gönderdiğimiz akıllı telefonlarımızı da düşünmeliyiz.

Laptop kaybının gerçek değeri nedir?

 Kimimiz pahalı laptoplar kullanırken kimimiz ise şirketin verdiği, zor açılan ve zor kapanan eski laptoplar kullanıyor olabiliriz ancak yaşanacak bir çalınma veya kaybolma olayında kaybımızın cihazın etiket fiyatıyla sınırlı olmayacağını şüphesiz hepimiz biliyoruz. Aşağıdaki fotoğrafı bu Cumartesi günü Ankara’da çektim. Gördüğünüz gibi laptopun kendisinden çok içindeki verilerin derdine düşülmüş ve olayın yaşandığı sokakta pek çok noktaya bu yazı yapıştırılmış.

Araştırma kuruluşu Ponemon Institute tarafından 138 laptop kaybı olayı üzerinde yapılan bir araştırma sonucunda ortalama bir laptop kaybı olayının 50,000 A.B.D. Dolarına mal olduğu belirtilmektedir. Raporda bu değere yeni laptop bedeli, kaybolan veriler, konuyla ilgili yaşanan iş kaybı ve hatta yeni laptop kurulumu için harcanan bilgi işlem personeli zamanı gibi pek çok konuda görünen veya görünmeyen giderler hesaplanarak ulaşılmış. Laptopun kurumsal merdivenin hangi basamağında kullanıldığına göre bu değer azalabilir (orta kademe yöneticilerde ortalama 28,000 A.B.D. Doları) veya artabilir (üst kademe yöneticilerde ortalama 61,000 A.B.D. Doları).

Laptopunuzu nerede çaldırırsınız?

Sizin de ilk aklınıza gelen yerlerdir; araba, ofis dışında çalıştığımız ortamlarda veya havaalanı gibi seyahat sırasında bulunduğumuz yerlerde. Prey Labs tarafından yayınlanan bir blog yazısında ise araştırmalarına göre, laptopunuzu çaldırma ihtimalinizin en yüksek olduğu yerler şunlar;

Arabanız: Yukarıda paylaştığım yazıda tarif edilen olay. Hırsız araba camını kırıp laptopu veya laptopun içinde bulunduğu çantayı çalar. Düşündüğümüzün aksine AVM veya havaalanı gibi halka açık otoparklarda bıraktığımız arabalar güvende değildir ve bunun sonucunda arabanın içerisinde bıraktığımız şeyler de aynı oranda güvensizdir. Yeri gelmişken; arabanın bagajından laptop çaldıran arkadaşlarım oldu (ve hayır laptopu arabanın bagajına AVM’ye park ettikten sonra koymamışlardı).

Halka açık alanlar: İnsanların toplandığı, oturduğu, bulunduğu kalabalık yerler laptop hırsızlıklarının yaygın olarak görüldüğü yerlerdir. Bu alanlarda bir de kablosuz internet hizmeti de varsa, hırsızlar buradaki taşınabilir cihaz yoğunluğuna uygun olarak oranın fırsatlarla dolu olacağının farkındadır. Havaalanları veya otobüs terminalleri, genel olarak hırsızlıkların sık görüldüğü yerler oldukları gibi taşınabilir cihaz özelinde de hırsızlık faaliyetlerinin yoğun olduğu yerlerdir.

Ofisiniz: AVM otoparkında bıraktığınız arabanız gibi, ofisiniz de aslında güvenli bir ortam değildir. Bundan birkaç yıl önce, Ankara’da bir Bakanlık binasına “çiçek getirdik” bahanesiyle ellerinde çiçekle giren 2 kişi en üst kata çıkmış ve aşağı her katta bulabildikleri laptopları, cüzdanları, çantaları ve diğer kıymetli eşyaları “toplayarak” inmişlerdir. Çalışma ortamınız satış ofisi, devlet dairesi veya mağaza gibi “halka açık” ise buraların güvenli olmadığını bilmekte fayda var.

Hangi tedbirleri almalıyız?

Laptop hırsızlıklarına karşı alabileceğimiz tedbirleri fiziksel ve bilgi güvenliğine yönelik olarak 2 gruba ayırabiliriz. Fiziksel olarak alınacak tedbirlerin başında aklınızı kullanmak ve içgüdülerini dinlemek gibi zaten başka eşyalarınızın çalınmasını engellemek için uyguladığınız tedbirler gelir. Biraz daha somutlaştırmak ve akılda kalmasını sağlamak için laptopunuzun çalınmasını önlemek için iki basit benzetme yapabiliriz.

En geçerli kural “laptopunuza nakit para gibi davranın” olacaktır. Bir kafede çalışırken tuvalete gidecek veya kahvenize biraz daha şeker alacak olsanız ve masanızda 10 adet 200 TL banknot olsa tahmin ediyorum onları yanınıza alıp öyle kalkarsınız. Aynı kuralı laptopumuza uygulamanın sonsuz faydası olacaktır. En kötüsü, benim başıma sıkça gelir, garson “ kalkıyor musunuz?” diye sorar, siz de benim gibi “yok, sadece tuvalete gidiyorum” dersiniz. Utanılacak bir şey yok. Benim genelde uyguladığım kural fiziksel teması kesmemektir. Örneğin yemek yerken laptop çantada ve yanında olsa bile kolumla veya bacağımla sürekli temas halinde dururum (özellikle güvenlik konularında “normal” olduğumu hiç iddia etmedim, siz isterseniz daha rahat davranabilirsiniz tabii ki)

İkinci kural ise “1 saniye bile olsa gözünüzü laptopunuzdan ayırmayın olacaktır”. Hırsızlık olayları dakikalarca sürmez, 1 en fazla 2 saniye içerisinde olur biter. Bu nedenle bir arkadaşlar sohbet etmek için kalkmanız gerekse bile ya masadan uzaklaşmayın, ya da laptopunuz görebileceğiniz bir yerde ve laptopunuza sık sık bakarak konuşun. Bu noktada sadece laptopa odaklanmanın ötesinde etrafta kimlerin olduğuna ve nereye doğru hareket ettiklerine de bakmanız gerekir. Özellikle birisi laptopunuzla sizin aranızdan geçerken daha da dikkatli olmanız gerekir. Bir kaç kez bir arkadaşımla konuşurken “özür dilerim, laptopumu göremediğim için tedirgin oldum, şurada konuşalım mı?” dedim ve sohbete laptopumu görebileceğim bir noktada devam ettik - “normal” mi? Bu kelimeyi anladığımdan emin değilim? :)

Laptop kayıplarında asıl canımızı yakan bilgi kaybını engellemek içinse aşağıdakileri uygulamakta fayda var.

Parola kullanın

BIOS seviyesinde bir parola belirleyin. Evet, bunlar atlatılabiliyor ve sıfırlanabiliyor ama laptopumuzu bulan kişiyi uğraştırmak önemli. Böyle bir önlemle birlikte laptopun altında bulunacak “bulana ödül verilecektir, şikayetçi olunmayacaktır” türünde bir yazı (ödül rakamını yazmak daha cazip olabilir) bu noktada hırsızın laptopunuzu size getirmesini bile sağlayabilir. BIOS parolasına ek olarak işletim sistemine de ulaşmak için kullanıcı ve parola belirleyin.

Verilerinizi şifreleyin

Dosyalarınızı ve verileriniz şifrelemek hırsızı bir miktar uğraştıracağı ve verilerinizi üçüncü taraflarca erişilemez hale getireceği için mutlaka kullanılması gereken bir çözümdür. Hırsızı uğraştırmanın ne kadar etkili olacağı konusunda şüpheniz varsa, bu insanların çalışmak yerine en kolay yoldan para kazanmaya çalıştıklarını hatırlamanızda fayda var. Şifreyi çözmeye uğraşacak sabrı olsa zaten o işi yapmazdı herhalde.

Verilerinizi yedekleyin

Tamam, olan oldu her şey gitti. Şifrelediğimiz ve parola kullandığımız için büyük ölçüde içimiz rahat ama dosyalarımıza ihtiyacımız var. Bu noktada dosyalarımızı yedeklemiş olmamız hayatımızı çok kolaylaştırabilir. Düzenli olarak ve sık aralıklarla yedek almak veri kaybınızı azaltacak en etkili çözümdür. Yedekleme işlemini satınalacağınız bir harici disk kullanarak da yapabileceğiniz gibi bulut yedekleme hizmetlerinden birisinden de faydalanabilirsiniz.

Diğer konular
İnternet tarayıcılarınızın hatırladığı bütün parolaların hırsızlar tarafından ele geçirileceğini düşünün. Bu nedenle “beni hatırla” seçeneğini günlük hayatınızdan çıkartmanız (ki zaten en başında yeri yoktu) faydalı olacaktır. Her ihtimale karşı bir kayıp/çalıntı olayından sonra bütün parolalarınızı değiştirmenizde fayda var.

Laptopunuzda mümkün olduğunca az veri tutun. 3 yıl öncenin fiyat tekliflerine arada bir ihtiyacınız olabilir (yoksa zaten silin) bu durumda bu dosyaları ofiste bir sunucu üzerinde tutmak daha mantıklı olacaktır. Laptopunuz çalındığında üzerinde ne kadar az veri olursa olayın etkisi o kadar az olacaktır.

Kurumsal olarak ne yapılmalı?

Genel olarak çalışanların ve özellikle de iş için seyahat edenlerin hırsızlıklar konusunda farkındalığının artırılması için çalışmalar yapılmalıdır.

Laptop hırsızlıklarının olması durumda çalışan sorumluluğun biliniyor olması önemlidir. Sorumluluğun ne kadarı yüklenir, tazminat süreci nasıl olur gibi konularda karar yönetimin olacaktır benim bir yorum yapmam doğru olmaz. Çalışana hiç sorumluluk da yüklenmeyebilir, önemli olan bunun biliniyor olmasıdır.

Kuruma ait laptopların detaylı ve güncel envanterinin tutulması çok önemlidir.

İş gereği seyahat eden çalışanların harici disk kullanma kurallarının belirlenmiş olması önemlidir. Bu senaryoda harici diskler veri kaybını azaltacak bir çözüm olarak görülebilir.

Laptoplarda bulunan verilerin düzenli olarak yedeklenmesi için bir yapı kurulmalı ve kullanılmalıdır.

Laptoplar üzerinde kurumun logosu (isteğe bağlı olarak daha önce belirttiğim ödül ve iletişim bilgilerinin) silinemeyecek şekilde bulunmasında fayda vardır.

Kurum genelinde yapılacak bir “önemli bilgi envanteri” çalışması kapmasında veya laptop özellerinde hangi çalışanın laptopunda hangi verilerin bulunduğunun listesinin çıkartılması önemlidir. Laptopla birlikte gerçekten ne çalındığını ancak bu sayede takip edebiliriz.

Çalışanların çalıntı/kayıp olaylarını raporlayabileceği bir sürecin oluşturulması ve yürütülmesi önemlidir.

Europol Siber Suçlarla Mücadele Merkezi 2014 Raporu

Gelişmiş tehdit olarak sınıflandırdığımız APT hacker’ların dışında göz önünde bulundurmamız gereken önemli bir tehdit grubu siber suçlulardır. APT hacker’dan farklı olarak siber suçluların en büyük amacı para kazanmaktır. Son birkaç ayda Europol’a bağlı Avrupa Siber Suçlar Merkezi tarafından 2014 yılı için yayınlanan İnternet Suç Örgütleri Tehdit Değerlendirme raporunu okudum.

 Siber suçları diğer suçlardan ayıran en büyük özellik kuşkusuz suçlunun sucu işlemek için olay yerinde bulunmaya gerek duymamasıdır. Bu soruna raporda da değinilmiş ve bu nedenle güvenlik güçleri arasında ve uluslararası düzeyde yapılması gereken işbirliğinin önemi vurgulanmış. Siber suçlarda genel olarak görülen artışın ötesinde internet üzerinden işlenen suçların her geçen gün daha karmaşık hale gelmesi ve işlenen suçların hem sıklığının hem de sayısının artmasına da dikkat çekilmiş. Bu noktada rapor “bulut tabanlı siber suç” (Crime-as-a-Service) olarak da adlandırabileceğimiz ve suçu işlemek isteyenlere gerekli teknolojik bilgi ve araçların kiralandığı modele ve suçlular arasında artan gizlilik (anonymisation) seviyesine değinmiş.

Bulut tabanlı siber suçlar suç işlemek için gerekli imkanları sağlayarak internet üzerindeki yeraltı ekonomisinde büyük bir paya sahiptir. DDoS (Dağıtık Hizmet Dışı Bırakma) saldırılarının veya botnetlerin kiralanması, ihtiyaca özel zararlı yazılım geliştirilmesi, veri hırsızlığı ve şifre kırma gibi hizmetlerin kiralanabilir hale gelmesi standart suç örgütlerinin faaliyetlerini internete taşımalarını kolaylaştırmıştır. Siber suç örgütleri arasındaki ilişkilerin çıkar amaçlı veya proje bazlı başlaması ve bitmesi nedeniyle bu örgütlerin hiyerarşik yapısının tespit edilmesini zorlaştırmaktadır. Gizililik (anonymisation) ve Bitcoin benzeri kriptoparaların yaygınlaşması ile uyuşturucu, silah veya çalıntı mal ticaretinin yapılması kolaylaşmaktadır. Raporda bu noktada amaca özel ve kısıtlı kullanıma yönelik özel kriptopara birimlerinin daha sık görülmeye başlanacağının öngörüldüğü belirtilmiş.

Bulut tabanlı suç (Crime-as-a-Service)

Son yıllarda hızla gelişen siber suç dünyasının küresel ölçekte yılda 300 miyar dolardan fazla zarara yol açtığı tahmin edilmektedir. Siber suçlular olarak adlandırdığımız bu grup kendi içerisinde çok farklı özelliklere ve yeteneklere sahip küçük gruplara bölünmüştür. Uzmanlık alanlarının çeşitliği ve farklılığı ise yeteneklerini suç işlemek isteyenlere kiralayan kişi ve grupların ortaya çıkmasına ve yayılmasına neden olmuştur. Bu sayede eskiden çok özel yetenekler gerektiren siber suçları işlemek kiralama yoluyla geniş kitlelerin eline geçmiştir.

Yeraltı forumları

Siber suç dünyası çok büyük ölçüde internet siteleri ve forumlar üzerine kuruludur. Bunlar; siber suçluların tanışmak, tanıtımlarını yapmak, ürün veya hizmet alıp satmak için kullanılan pazar veya toplanma yerleri olarak düşünülebilir.  Forumlar kredi kartları veya hacking gibi belirli bir konuda uzmanlaşmış olabileceği gibi siber suçların tümünü de kapsayacak şekilde daha geniş kapsamlı olabilir. Yakın zaman kadar büyük ölçüde deepweb üzerindeyken (derin internet olarak da bilinen ve internetin endekslenmemiş bölümü) son zamanlarda Darknet’e (Derin internet üzerinde makinelerarası doğrudan paylaşım yapılan küçük ağlar) doğru kaymışlardır. Forumlarda kullanılan altyapı ve yazılımlar gibi forumları işletenlerin uyguladıkları operasyonel prosedürlerin de geliştiği görülmektedir. Darknet üzerinden hizmet eden bu yapılar suç forumları ve yasadışı alışveriş siteleri olarak ikiye ayrılabilir. Forum sitelerinin kendi içlerinde iyi düzenlenmiş bir hiyerarşi içerisinde yönetildikleri dikkat çekmektedir.

Suç Hizmetleri

Siber suç işlemek için ihtiyaç duyulabilecek bileşenlerin bütün veya parçalı olarak kiralanabilir olması suç örgütlerine yepyeni fırsatların kapılarını açarken konusunda uzman siber suçlular ise ihtiyaç duydukları destek hizmetlerini rahatça tedarik edebilir duruma gelmiştir. Suç hizmetleri kapsamında kiralanabilecek bazı bileşenleri aşağıda toparladım.

Altyapı hizmeti

Suç işlemek için siber suçluların kullanacakları altyapının güvenli, gizli ve emniyet güçlerinin erişiminden uzak olması gerekir. Bu kriterlere uyan altyapılar sadece maddi kazanç amacıyla işlenen suçlarda değil, çocuk pornosu dağıtımı veya ideolojik amaçlı işlenen siber suçlar kapsamında da kullanılmaktadır. “Kurşun geçirmez” olarak adlandırılan bu hosting hizmetlerini sağlayanların siber suç dünyasında önemli bir yeri vardır. Korudukları altyapının üzerinde barındırılan siber saldırı araçları, zararlı yazılımlar, zararlı yazılım komuta sunucuları, yasadışı içerik ve çalıntı verilerin suçlular arasında değeri düşünüldüğünde bu hizmetlerin yeraltı satış sitelerinde en çok rağbet gören hizmetlerin başında gelmesi şaşırtıcı değildir. Parasını ödeyen herkesin kiralayabileceği DDoS (dağıtık hizmet dışı bırakma) saldırılarını sağlayan altyapıların da her geçen gün geliştiği görülmektedir.

Veri hizmetleri

Siber suç dünyasının en genel geçer emtiası veridir. Bütün olarak çalınan kredi karı veya kimlik bilgisi gibi veriler yeraltı dünyasında perakende olarak satılır. Siber suçluların ticaretini yaptığı veriler sadece kredi kartı bilgileriyle sınırlı değildir. Websitesi giriş bilgileri, sosyal güvenlik bilgileri, doğum tarihi ve adres gibi bilgiler de alınıp satılmaktadır.

“Kurdukça öde” hizmeti

Zararlı yazılımı dağıtımında popüler olan bu hizmeti sağlayanlar zararlı yazılımı bulaştırdıkları sistem başına para alırlar. Bu hizmeti verenlerin ülke bazında özelleştirilmiş hizmet verdikleri de görülmüştür.

Hacking hizmeti

Basit haliyle e-posta veya sosyal medya hesabı bilgilerinin sızdırılmasını içeren bu hizmet daha hedefli veya ihtiyaca özel olarak da verilmektedir.

Tercüme hizmeti

Siber suçluların yaşadıkları ülke dışında düzenleyecekleri saldırılarda kullanılmak üzere tercümanlık hizmetleri sunulmaktadır.

Para aklama hizmeti

İnternet üzerinden çaldıkları paraları “kullanılabilir” hale getirebilmek için siber suçlular çeşitli para aklama hizmetlerinden faydalanmaktadır.

Zararlı yazılımlar

Siber suçlular tarafından sağlanan hizmetlerden en önemlilerinden birisi de zararlı yazılım tasarımı, geliştirilmesi ve yayılmasıdır. Son yıllarda karşılaşılan zararlı yazılımların teknik olarak çok gelişmiş olmasının yanında bu yazılımları geliştirenlerin 7/24 ulaşılabilir çağrı merkezi gibi profesyonel hizmetleri de vermeye başladıkları görülmüştür.

Exploit kit olarak da adlandırılan yazılımlar bilgisayarları istismar ederek zararlı yazılımların kurulmasını sağlayan araçlardır. Blackhole Exploit Kit (BEK) en başarılı Exploit kit kiralama örneklerinden birisidir. BEK sahte antivirüs dağıtımından cryptolocker türevlerinin dağıtımına kadar geniş bir yelpazede hizmet vermektedir. Windows, MAC ve Linux sürümleri olan bu yazılımı satanlar lisansla birlikte ömür boyu ücretsiz güncelleme de sağlamaktadır.

Gelişen trendler

Siber suç işlemek için ihtiyaç duyulan becerilere olan talebin önümüzdeki yıllarda artarak devam edeceği öngörülmektedir. Darknet’in kullanımının sadece siber suçlular arasında değil, normal suç örgütleri arasında giderek yaygınlaşacağı da bir diğer görüştür. Siber suçlular ise temelde iki ana gruba ayrılabilir, teknik becerisi olmayan veya çok az olan ama sayıca fazla olan grup ve teknik becerileri gelişmiş olan sayıca az olan grup. Önümüzdeki yıllarda, siber suç işlemek için ihtiyaç duyulan hizmetlerin daha kolay kiralanabilir hale gelmesiyle teknik becerisi olmadan siber suç işleyenlerin sayısının artacağı düşünülmektedir.

Ödeme Dolandırıcılığı

2012 yılında Avrupa Birliği genelinde kredi kartı ile yapılan öemelerin toplamı 3,5 trilyon Euro iken aynı yıl suçlular ödeme kartı dolandırıcılığı ile 1,3 milyar Euro kazanç sağlamışlardır. Kartlar üzerinden kaybedilen her Euro’nun maliyetinin 2,79 Euro olduğu düşünülürse kartlar üzerinden işlenen suçların yol açtığı zarar çalınan paradan fazladır. Avrupa genelinde yapılan araştırmalar da Avrupa Birliği ülkelerinin vatandaşlarının %35’inin internet üzerinden kredi kartı ile ödeme yapma konusunda güvensizlik yaşadığını göstermektedir.

Kart üzerindeki manyetik şeritteki bilgilerin bir okuyucu vasıtasıyla çalınması (Skimming) giderek daha az görülen bir suç çeşidiyken kartın fiziksel olarak bulunmadığı alışverişlerde (Card Not Present – CNP) yapılan dolandırıcılıkların giderek arttığı gözlemlenmektedir.

Kart bilgilerinin ticaretinin yapıldığı sitelerde bu konuda gelişmiş bir ekosistem oluştuğu göze çarpıyor. Banka, ülke veya posta kodu gibi özelliklere göre süzüp kart bilgisi satınalınabilen web sayfalarında aynı zamanda kart bilgisi geçerlilik kontrol etme yazılımından banka hesabı açmak için kullanılabilecek sahta kimliklerin satışına kadar geniş bir yelpazede ek hizmetlere ulaşmak da mümkündür. Kartların satıldığı bazı siteler ise kart bilgisi satışından paranın aklanmasına kadar olan süreci uçtan uca tek hizmet olarak sunmaktadır.

Kart bilgilerini çalan grupla bunları paraya çeviren grupların farklı olması ve çoğu zaman farklı ülkelerde faaliyet göstermeleri Emniyet güçlerinin mücadelesini zorlaştıran önemli etkenlerden birisidir. Aşağıdaki çizimde internet üzerinden ve fiziksel olarak kart biligi çalma ve kullanma yöntemlerini basitçe özetledim. 

 İnternet üzerinden kredi kartlarıyla ilgili suç işleyenlere baktığımızda bunların genelde Doğu Avrupa veya Rus kökenli, bilgisayar becerileri oldukça gelişmiş ve geleneksel suç örgütleriyle bağı olmayan kişiler olduğunu görüyoruz. Buna karşın fiziksel olarak kartın üzerinden bilgi çalan kişilerin insan ve uyuşturucu kaçakçılığı da dahil olmak üzere pek çok suçla ilişkilerinin olduğu görülmektedir.

Raporda ele alınan çocuk istismarı, sosyal mühendislik saldırıları, kritik altyapılara yönelik saldırılar gibi başlıkların Emniyet güçleri özelinde daha anlamlı olması nedeniyle, genel okuyucu kitlesini sıkmamak adına, burada ele almayacağım.