Rusya’nın Troll Ordusu

Bu yazıyı 2016 yılında yazmıştım. Troll ve botlar arada gündeme geldiği için buraya da eklemek istedim. 

Çalışanları ona “gerçeklik Bakanlığı” adını takmış. İlk olarak geçen sene hakkında bir şeyler duymaya başladığımız Rusya’nın Saint-Petersburg kentindeki “troll fabrikasından” söz ediyorum. Resmi adı “İnternet Araştırma Ajansı” olan bu kuruluşun amacı yüzlerce çalışanı aracılığıyla internette (sosyal medya ve haber sitelerinin yorum bölümlerinde) Kremlin yanlısı propaganda mesajlarını yayınlamak.

Radio Liberty oradan ayrılıp hakkında açıkça konuşan tek kişi olan Olga Maltseva ile görüşmüş. Röportajın tamamına http://www.svoboda.org/a/27970298.html adresinden ulaşabilirsiniz. Rusçası benimki kadar iyi olmayanlar ve internette beğenmedikleri her yorum için “troll yeaaa!” diyenler için “фабрики троллей” (troll fabrikası) hakkındaki bilgileri özetledim.

 

• Olga “Bloglar bölümünde çalışıyormuş ve işe başladığında kendisinden günde 10 blog yazısı yazması isteniyormuş. Daha sonra bu sayı 12’ye çıkmış. Ağırlıklı olarak Ukrayna’daki durumla ilgili yazılar yazmış.
• Suriye de hedeflenen konular arasındaymış.
• İngilizce ve Avrupa’da kullanılan dillerde de içerik üretiliyormuş ancak bunların ayrıntılarına sahip değiliz. Çalışanların kendi aralarında bu konuları konuşmaları yasakmış.
• Çalışma şartları başta çok ağır değilmiş ancak geçen sene Lyudmila Savchuk’un bu oluşum hakkında açıklamalar yapması ortamın gerginleşmesine neden olmuş. Öyle ki çalışanların sadece çalıştıkları kata erişimlerine izin verilmeye başlanmış. Bu nedenle röportajda sorulan bazı soruları (örn: Suriye kamu oyuna yönelik Arapça içerik üretiliyor mu?) yanıtlayamıyor.

Olga’nın röportajı dışındaki kaynaklardan troll fabrikası hakkında bildiklerimiz ise şunlar;

• Troll fabrikası 12’şer saatlik vardiyalar halinde 24 saat çalışıyor.
• Evden çalışmalarına izin verilmiyor. 12 saatlik vardiyalarını bütün iletişimerinin ve internette yaptıklarının izlendiği ofiste geçiriyorlar.
• Troller ayda 700 Euro civarında bir ücret karşılığında günde 12 saat çalışıyor
• Troll olarak işe girmek kolay değil. Yazılı iletişim becerilerinin ölçüldüğü bir sınavdan geçiliyor. Sınavda önce nötr (vejetaryenlik gibi) bir konuda daha sonra siyasi bir olay hakkında (Donetsk insani konvoyları gibi) örnek yazılar isteniyor.
• “Yorum Bölümündeki trollere” günlük olarak 135 yorum yapma hedefi verilmiş.
• Yorum bölümü belediye siteleri gibi forumlara yorum yazmaktan sorumluymuş. İçlerinde “kötü troll” (Kremlini eleştirenler) ve “iyi troll” (Kremlin yanlısı) rolleri üstlenenler varmış. Bu sayede forumlarda ve haber sitelerinin yorum kısmındaki tartışmaların daha inandırıcı biçimde yürütülmesi sağlanıyormuş.
• Arama motorlarının yorumları daha kolay endekslemesini ve daha üst seviyelere taşımalarını sağlamak amacıyla yorumlarda kullanılması gereken anahtar kelimeler veriliyormuş. Anlamlı olsun, olmasın bu kelimelerin trollerin yazdığı yorumlarda aynen yer alması şartı varmış.
• Örnek bir troll görevi aşağıdaki gibi geliyormuş:
  • Konu: NATO kuvvetleri Ukrayna askeri birliklerinin içerisine konuşlandırılmış
  • Anahtar kelimeler: Ukrayna haberleri, Rusya ve Ukrayna, Ukrayna politika, Ukrayna, NATO, PMC (Private Military Company – Alper’in notu: Irak’ta sıkça gördüğümüz paralı asker şirketleri)
  • Görev: 35 forumda bu konun açılması
  • Bunun sonucunda ortaya çıkan yorumlarda Ukrayna ordusu içerisindekilerin NATO unsurları değil bir avuç kana susamış, para sevdalısı paralı asker olduğu algısı oluşturuluyor.
• İşe 1 dakikadan fazla gecikmek 500 ruble ceza alınmasına neden oluyormuş.
• Sosyal medya sitelerine başka ekipler bakıyormuş. Örneğin Facebook için 20’şer kişiden oluşan 40 civarında ekip varmış.
• Kremlin’e ideolojik olarak yakınlıklarını ölçmek için 15-20 sorudan oluşan testler yapılıyormuş. 2 yanlıştan fazla yapanlar sınava tekrar giriyormuş. Düzeltilemeyecek kadar uzak olanların işine son veriliyormuş.
• Bir trollün farklı mecralarda kullandığı 180’den fazla hesabı olabiliyormuş. Novaya gazetesi tarafından ortaya çıkartılan bazı troll hesaplarında Tatiana Kazakbaev adlı trollün mazurov_89, koka-kola23, Rezites, asus, igtego gibi farklı mecralarda kullanıdığı 181 farklı hesap ortaya çıkmış.
• Boris Nemtsov (muhalefet lideri) öldürüldüğünde bütün trollerden ellerindeki işleri bırakıp bu olayı sulandırmaları istenmiş. Ukrayna’dan, A.B.D’ye kadar geniş bir potansiyel katil havuzu günlerce gündemde tutulmuş.
• NATO Stratcom (Strategic Communications Center of Excellence – Stratejik iletişim mükemmeliyet merkezi) Latviya’yı hedef alan trollerle ilgili hazırladığı bir raporda internet trollerini karma bir savaş aracı olarak değerlendiriyor. NATO Stratcom raporuna http://www.stratcomcoe.org/internet-trolling-hybrid-warfare-tool-case-latvia-0 adresinden ulaşabilirsiniz.
• Troller yazı dışında görsellerle de kamuoyunu şekillendirmeye yardımcı oluyor. Bir fotoğraf Ukrayna’da düşen Malezya havayoluna ait uçağında Ukrayna hava kuvvetlerine ait bir uçak tarafından sözde vurulma anını gösteriyor.
• Aşağıdaki video Olga’nın “işyeri” olan troll fabrikasında gizlice çektiği görüntüleri içeriyor. https://youtu.be/qMsqJc1OXTw